Ruïne Bleyenbeek - Afferden

  • Informatie
  • Gegevens
  • Documentatie
  • Domein
  • Wikipdia
  • Media

Naam:

Bleyenbeek

Alternatieve benaming(en):

Bleijenbeek, Blieënbeek

Adres:

Bleyenbeek ong. , Afferden

Website:

http://www.landgoedbleijenbeek.nl

Informatie:

Kasteel Bleijenbeek werd rond 1350 gebouwd als een eenvoudige donjon met gracht. In de 15de en 16de eeuw groeide het kasteel. Aan het einde van de 16de eeuw werd het geplunderd en in het midden van de 17de eeuw verbouwd tot een statige edelmans-woning. Gedurende WO II werd het complex verwoest en verviel het tot ruïne.

Bezoek mogelijkheden:

Ja, zie ook www.kasteelbleijenbeek.nl

Omschrijving:

(RCE) Op een omgracht terrein gelegen overblijfselen van het in 1944 verwoeste Kasteel Bleyenbeek, XVI-XVII.

Bouwtype:

Ruïne

Typologie:

Woontoren ; moated site

Adres:

Bleyenbeek ong.

Plaats:

Afferden

Gemeente:

Bergen

Rijksmonument:

9025

Omvang monument:

Ruïne

Documentatie:

  • Rijksdienst voor de Monumentenzorg (RDMZ), Dossier kasteel Bleyenbeek, 1919-1987, Zeist, Documentatie buitenplaatsen

Literatuur:

  • Anoniem, 'Het kasteel Bleijenbeek bij Afferden' in: Buiten. 11(1917), p. 468.
  • Anoniem, De geschiedenis van het kasteel Bleijenbeek, Afferden, uitgave van dorpsarchief Afferden, 1986, 16 p.
  • Anoniem, 'Kasteel Bleijenbeek' in: Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg, 126(1990), p. 194-197.
  • Balen, C.L. van & A.F. van Beurden, 'Oud Limburg III: Merkwaardige gebouwen in Limburg (o.a. kasteel Bleijenbeek)' in: Limburg's Jaarboek, 12(1906), p. 154-156.
  • Beurden, A.F. van, 'Bleijenbeek bij Afferden' in: Buiten 5(1911), p. 544 en 558.
  • Beurden, A.F. van, Bleijenbeek bij Afferden (Overdruk uit Limburg's Jaarboek 19(1913), p. 217), Sittard, Claessens, 1914, 15 p.
  • Beurden, A.F. van, 'Bleyenbeek bij Afferden en Hillenrade bij Swalmen' in: Limburg's Jaarboek, 31(1925), p. 159-164.
  • Crassier, Louis baron de, Dictionaire historique du Limbourg néerlandais de la période féodale à nos jours, Maastricht, Van Aelst, opnieuw gepagineerde overdruk uit Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg 1930-1937, p. 40.
  • Brand, M.P.J. van den, 'Veer- en visserijverpachting op kasteel Bleyenbeek rond 1700' in: De Maasgouw, 105(1986), p. 139-141.
  • Escaille, H. de L', 'Les fiefs du Haut Quartier de Gueldre 1326-1598 (3 Afferden: Bleijenbeek)' in: Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Duché de Limbourg, 31(1894), p. 247-248.
  • Ferber, H., Geschichte der Familie Schenk von Nydeggen: ins besondere des kriegsobersten Martin von Nydeggen, mit geschichtliche Nachrichten über Afferden, Blyenbeek, Millenrath, Swalmen und Asselt, Arssen, Cribbenforst, Walbeck, Geysteren, Heyen u.a., Köln und Neuss, verlag Schaun, 1860, 321 p.
  • Flokstra, M., 'Het goed Bleyenbeek te Afferden rond 1400' in: Castellogica II, (1988-1992), p. 168-172.
  • Hupperetz, W., B. Olde Meierink en R. Rommes (red.), Kastelen in Limburg. Burchten en landhuizen (1000-1800), Utrecht, Matrijs, 2006, pp. 105-109.
  • Hupperetz, W., 'Keukengerei, tafelservies en voedselvoorraad op kastelen. Boedelllijsten van kastelen in Limburg, Brabant en Gelderland in de 15de en 16de eeuw' in: Hupperetz, W. & J.M. van Winter (red.), Dagelijks leven op Limburgse kastelen (1350-1600). Voeding en voedselbereiding, Bijdragen n.a.v. een studiedag in het Limburgs Museum te Venlo 10 maart 1995, Venlo, 1995, p. 119-130.
  • Jong, Th. de, 'Levende zielen op het kasteel. Dierlijke overblijfselen van kasteel Strijthagen, Huis ter Horst en kasteel Bleyenbeek te Limburg' in: Hupperetz, W. & J.M. van Winter (red.), Dagelijks leven op Limburgse kastelen (1350-1600). Voeding en voedselbereiding, Bijdragen n.a.v. een studiedag in het Limburgs Museum te Venlo 10 maart 1995, Venlo, 1995, p. 165-172.
  • Jongsma, H. & A. Loosjes, Kasteelen, buitenplaatsen, tuinen en parken van Nederland, 3 delen, Amsterdam, Scheltema & Holkema, 1912-1922, deel 1, p. 31.
  • Kransberg, D. en H. Mils, Kastelengids van Nederland; Middeleeuwen, Haarlem, 1979, p. 210-211.
  • Linssen, D., H. Rottier en H. Salden, Limburgse kastelen in vogelvlucht, z.p. (Heerlen / Genk), 1980, p. 18-19.
  • Mialaret, J.H.A., Noord-Limburg, Deel V (provincie Limburg), tweede stuk in De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst, Den Haag, Staatsdrukkerij, 1937, p. 23-27.
  • Pinckers, A., 'Blijenbeek en de bastaarden: kroniek van het verleden' in: Rond de grenssteen, (1991)8, p. 4-8.
  • De Provincie Limburg (2 delen), Deel VII in Voorlopige Lijst der Nederlandsche Monumenten van Geschiedenis en Kunst, Den Haag, 1926, p. 25-26.
  • Renaud, J.G.N., 'Middeleeuwse kastelen in Limburg' in: Bulletin Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond, 6de serie, 14(1961), p. 109-140.
  • Sassen, Dom., 'Limburgsche kasteelen: het kasteel Blijenbeek' in: De Nedermaas, 5(1927 / 28)12, p. 138-140.
  • Schulte, A.G. (red.), Ruïnes in Nederland, Zwolle / Zeist, Waanders / RDMZ, 1997, p. 167-170.
  • Veen, J.S. van, 'Blyenbeek verloren (1589)' in: De Maasgouw, 32(1910), p. 96.
  • Viersen, A., Kasteel Bleijenbeek: voorlopig verslag onderzoek 1987, Delft, werkgroep restauratie TH, 1988, 19 p.
  • Viersen, A., 'Kasteel Bleyenbeek' in: Castellogica II, (1988-1992), p. 153-167.
  • Viersen, A., 'Kasteel Bleyenbeek' in: Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg, 126(1990), p. 194-197.
  • Viersen, A., 'Kasteel Bleijenbeek' in: De Maasgouw, 110(1991), p. 105-118.

De bouwgeschiedenis van Kasteel Bleijenbeek begon kort voor de 14e eeuw en eindigde voorlopig in 1945, toen het kasteel door een bombardement door de RAF verwoest werd. De ruïne ligt aan de weg van Afferden naar Siebengewald in het noorden van de provincie Limburg.

Bouwgeschiedenis

Kasteel Bleijenbeek is gebouwd nadat het twee kilometer westelijker aan de Maas gelegen slot in Afferden verwoest werd, waarschijnlijk ten gevolge van een overstroming. Uit opgravingen is gebleken dat zijn bouwgeschiedenis kort voor 1300 begint met een omgracht rechthoekig complex gemaakt van mergel en baksteen, met op de noordoosthoek een aan één zijde uitspringende vierkante hoektoren. Daarna is dit verwoest of gesloopt en heeft men een grote woontoren neergezet met aansluitend een gedeeltelijke weergang. Kort na 1405 werd er een zaalvleugel met kelder (die beiden gedeeltelijk bewaard zijn gebleven) aan toegevoegd en aan de zuidzijde een uitspringende vierkante toren. In de 15e eeuw werd er een schildmuur met weergang op bogen aan toegevoegd ter afsluiting van de binnenplaats. Deze muur sloot aan op het poortgebouw (die weer naast de zuidtoren kwam), waarin een brugkelder kwam. In de 16e eeuw werd aan de oostzijde een tweede en grotere vleugel gebouwd. Na meerdere verbouwingen ontstond in de 17e eeuw een uit vier vleugels bestaand gebouw rond een binnenplaats. In 1688 werd blijkens inscriptie een natuurstenen omlijsting (die nog grotendeels aanwezig is) rond de voordeur aangebracht. De ramen zijn in de 19e eeuw vervangen door minder fraaie.

Bewoningsgeschiedenis

Lutgarda van Mirlaer erfde weliswaar in 1405 "het guet en hof Blienbeke" maar ruilde dit met Wynand Schenck van Nydeggen tegen zijn korentienden te Afferden. Die droeg in 1407 dit vervolgens als burchhuys ind hoifs van Blidenbeke in leen op aan de Keulse bisschop. Hij heeft dus kennelijk de boerderij omgebouwd tot burcht. Deze familie blijft het goed bewonen totdat het in 1530 gedwongen verkocht werd aan Derick van der Lippe, genaamd Hoen, die in hetzelfde jaar was getrouwd met Aleid Schenck van Nijdeggen van het Nije Huys. De beruchte veldheer Martin Schenk van Nydeggen nam in 1579 het kasteel met geweld in en liet het als strategische sterkte omwallen. Na een twee maanden durend beleg in 1589 veroverden de Spanjaarden het kasteel. Na herstel bleef het in bezit van de familie Schenk van Nydeggen totdat het in 1709 vererfde naar Frans Arnold Hoen, die hier nooit woonde. In 1872 liet deze eigenaar het gebruiken door Duitse jezuïeten en in 1900 door nonnen, die het weer in 1917 verlieten.

Lothar Graf von und zu Hoensbroech verkocht het in 1937 aan de margarinefabrikant R.J.H. Jurgens (1875-1954) uit Nijmegen, die het landgoed later onderbracht in de Stichting Hollyden en in 1990 werd het verkocht aan AMEV. De familie Jurgens gebruikte het landgoed jarenlang om er te jagen op kleinwild en zag erop toe dat de boel werd onderhouden. De ruïne werd verboden toegang verklaard. Stenen van Kasteel Bleijenbeek werden na 1948 gebruikt voor de restauratie van het Huis Heijen, dat eveneens in de Tweede Wereldoorlog door Britse bommenwerpers zwaar beschadigd werd. Uiteindelijk werd het toch rond 2000 verkocht aan Fortis Vastgoed BV, die het landschap met een golfbaan en villa's/appartementen invulde en natuurbehoud na wil streven.

Restauratie en consolidatie van de ruïne

Eind 2009 werd de Stichting Kasteel Bleijenbeek opgericht door de kleinzoon van de laatste particuliere eigenaar, de heer E.C.M.Jurgens. De stichting zette zich in voor consolidatie en restauratie van de ruïne. De stichting werkte samen met partners die eenzelfde doel nastreven zoals Heemschut, Stichting Limburgse Kastelen en Het Limburgs Landschap.

De plannen van Stichting Kasteel Bleijenbeek betroffen het aanpakken van het groene monument (de grachten en kasteeltuinen) en het rode monument (de ruïne zelf).

Bij oplevering van de consolidatie op 21 mei 2016 werd de erfpacht overgedragen aan de Stichting het Limburg Landschap (SLL), maar kreeg SKRB tegelijk de sub-erfpacht, zodat zij nog enkele verbeteringen en aanvullingen op het terrein tot stand kan brengen. De SLL nam echter het beheer en de exploitatie op zich, dit in samenwerking met het nabijgelegen Golfpaviljoen Bleijenbeek.

Afbeeldingen

Voormalig interieur

Ruïne

Externe links

  • Stichting Kasteelruïne Bleijenbeek
  • Uitgebreide informatie en foto's van Landgoed Bleijenbeek te Afferden (L)

Ga naar Wikipedia.

Kasteel Bleyenbeek ligt ten oosten van Afferden. Het werd begin 1945 zwaar getroffen door een geallieerd bombardement en is daarna vervallen tot een ruine. De stichting van het kasteel kan worden gezien tegen de achtergrond van de ontginningen van de woeste gronden. Bleyenbeek werd gebouwd in het beekdal van de Eckeltsche beek, die in de veertiende eeuw was gegraven voor de ontwatering van de oostelijk daarvan gelegen venen. Mogelijk is voor de controle van de verveningsactiviteiten een versterkte hoeve gebouwd in het beekdal, die kort na 1400 werd vervangen door het huidige kasteel Bleyenbeek. De ligging te midden van uitgestrekte heidevelden maakte het rond 1700 mogelijk om het nog bestaande uitgebreide lanenstelsel aan te leggen.

In het midden van de negentiende eeuw werd het kasteel nog eenmaal ingrijpend gemoderniseerd. De gracht werd gedempt (…). In 1917 werden door de toenmalige eigenaar W. Prins herstellingen uitgevoerd. Na 1945 verviel het huis tot een ruïne (gebombardeerd door de geallieerden).

Nu nog te zien:

-ruïne (artificieel, punt)

-slotgracht (abiotisch, lijn)

-wegen (artificieel, lijn)

-lanen (biotisch, lijn)

-bos (biotisch, vlak)

Context:

-ligging aan de beek

reliëf van de stuifzandduinen

-ontstaansgeschiedenis (bewaken van de verveningsactiviteiten)
U kunt foto's van dit monument toevoegen op Wikimedia Commons o.v.v. rijksmonumentnr. 9025