Kasteel / landhuis Gronsveld - Gronsveld

  • Informatie
  • Gegevens
  • Documentatie
  • Media
  • Domein

Naam:

Gronsveld

Adres:

Rijksweg 68, Gronsveld

Bezoek mogelijkheden:

Nee

Omschrijving:

(RCE) Kasteel. Overblijfselen, XIII-XVI, ten zuidwesten van de kerk, o.a. resten van drie hoektorens en tussenliggend muurwerk. Op de overblijfselen van het noordoostelijk gedeelte staat een 19de-eeuws landhuis.

Bouwtype:

Kasteel / landhuis

Typologie:

Polygonale burcht

Huidig gebruik:

Wonen

Adres:

Rijksweg 68

Plaats:

Gronsveld

Gemeente:

Eijsden-Margraten

Rijksmonument:

509953

Omvang monument:

Ruïne en landhuis

Documentatie:

  • Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Dossier Gronsveld, Zeist, Documentatie historische buitenplaatsen.

Literatuur:

  • Anoniem, 'Restauratienieuws' in: Nieuws-bulletin van de Kon. Ned. Oudheidkundige Bond, 1949, p. 154.
  • Anoniem, Gronsveld, beheersvisie 1991-2001, Elburg, Stichting tot Behoud van Particuliere Historische Buitenplaatsen, 1991.
  • Chestret de Haneffe, M. de, 'Histoire de la seigneurie impériale de Gronsveld (met 26 bijlagen 1103-1706)' in: Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Duché de Limbourg, 12(1875), p. 3-126.
  • Clermont J.H. en E.J.M. Jaspars, Geschiedenis van de rijksheerlijkheid Gronsveld, Gronsveld, 1960, 36 p.
  • Crassier, Louis baron de, Dictionnaire historique du Limbourg Neerlandais, de la période féodale à nos jours, 2 delen, (opnieuw gepagineerde overdruk met index uit Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg 1930-1937), Maastricht, Van Aelst, p. 425.
  • Dorren, Th., 'Limburgsche kastelen: Iets over Gronsveld, zijne heeren en kasteel' in: De Nedermaas, 8(1930 / 31)2, p. 21-23, 8(1930 / 31)3, p. 34-35, 8(1930 / 31)4, p. 45-47.
  • Hupperetz, W., B. Olde Meierink en R. Rommes (red.), Kastelen in Limburg. Burchten en landhuizen (1000-1800), Utrecht, Matrijs, 2006, pp. 499-501.
  • Habets, J., 'Een woord over de grafstede der grafelijke familie van Broekhorst te Gronsfeldt' in: Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Duché de Limbourg, 4(1867), p. 145-153.
  • Janssen de Limpens, K.J.Th., Leen- en laathoven in de Maaslandse Territoria vóór 1795, (Werken uitgegeven door Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap, nr. 6) Maastricht, 1974, p. 31-32, en 199 (nrs. 107-109, 1141 en 1142).
  • Jaspars, E.J.M., Gronsveld in oude ansichten, Zaltbommel, Europese Bibliotheek, 1971, 80 p.
  • Kastelendag 1988.
  • Kransberg, D. en H. Mils, Kastelengids van Nederland; Middeleeuwen, Haarlem, 1979, p. 223-224.
  • Krüll, W.J., Bibliografie van de geschiedenis van de Zuid-Limburgse kastelen en landhuizen, Heerlen, 1982, nummer 13.
  • Marres, W. en J.J.F.W. van Agt, Zuid-Limburg, uitgezonderd Maastricht, Den Haag, staatsdrukkerij, Deel V (provincie Limburg), derde stuk in De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst, 1962, p. 185-187.
  • Nuyens, E.M.Th.W., Inventaris van de archieven der gemeente Gronsveld, Maastricht, Inspectie der Gemeente- en Waterschapsarchieven in
  • Limburg, 2 delen, 1945.
  • Poswick, E., 'Notice historique sur la seigneurie Nedercanne' in: Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Duché de Limbourg, 14(1877), p. 243-322, in het bijzonder p. 268.
  • De Provincie Limburg (2 delen), Deel VII in Voorlopige Lijst der Nederlandsche Monumenten van Geschiedenis en Kunst, Den Haag, 1926, p. 100-101.
  • Quix, R., Schloss und ehemalige Herrschaft Rimburg, Aachen, 1835.
  • Schaepkens, A., 'Notice sur l'ancien comté libre et impérial de Gronsveld' in: Ann. Ac. d'Arch. Belgique, in 12(1885), p. 181.
  • Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Dossier Gronsveld, kasteel Gronsveld, vanaf 1949, Zeist, Documentatie historische buitenplaatsen.
  • Schulte, A.G. (red.), Ruïnes in Nederland, Zwolle / Zeist, Waanders / RDMZ, 1997, p. 179-181.
  • Tromp, H.M.J. & T. Henri-Buitenhuis (red.), Historische buitenplaatsen in particulier bezit, Utrecht, Het Spectrum, 1991, p. 233.
  • Tromp, H.M.J., Private Country Houses in the Netherlands, Zwolle / Zeist, Waanders / RDMZ, 1997, p. 276-277.
  • Wolters, M.J., Recherches sur l'ancien comté de Gronsveld et sur les anciennes seigneuries d'Elsloo et de Randenraedt, Gand, Gyselynck, 1854, 255 p.
U kunt foto's van dit monument toevoegen op Wikimedia Commons o.v.v. rijksmonumentnr. 509953

Het huidige kasteel Gronsveld heeft het uiterlijk van een negentiende-eeuws kasteelachtige villa, maar bevat belangrijke delen van het middeleeuwse kasteel. Het complex ligt ten zuidwesten van de parohiekerk van het dorp, dat zich als een lintbebouwing langs de plateaurand uitstrekt. Het rechthoekige kasteel werd gebouwd op een uitloper van het plateau. Aan drie zijden loopt het terrein steil af en gaat over in een moerassig gebied langs de Maas, waardoor het kasteel goed verdedigbaar was. De toegangszijde, aan de oostkant, werd niet zoals gebruikelijk diep uitgegraven.

Hoewel het huidige kasteel niet verder teruggaat dan de dertiende eeuw, wordt de heerlijkheid Gronsveld al veel eerder vermeld.

Gronsveld ligt in een landschapspark, waarin het oorspronkelijke, omstreek 1300 gebouwde vierkante kasteel van 40 x 47 meter met vier ronde hoektorens herkenbaar is. Van het oude kasteel, waarbij de bebouwing rond een rechthoekige binnenplaats was gegroepeerd, bestaan nu nog de enigszins ovale noordoostelijke toren en een aan de zuidzijde daarvan aansluitende trapeziumvormige kelderverdieping van een woonvleugel. Aan de westzijde sluit de noordelijke schildmuur aan. Op de zuidoosthoek van de voormalige binnenplaats, sinds het creëren in de negentiende eeuw van een nieuwe toegang aan de oostzijde, die werd gescheiden van de rest van het kasteel, ligt een bouwvolume waarvan de oudste delen dertiende-eeuws zijn en aansluiten op een restant muurwerk van een toren. De moren aan de zijde van de binnenplaats van dit zuidoostelijke deel stammen uit de vijftiende eeuw, terwijl de toren in de oosthoek gerealiseerd is in 1594 op het grondplan van een oudere voorganger. (De breuk tussen de twee bouwmassa's is het gevolg van een in 1880 gemaakte nieuwe oprijlaan vanaf de rijksweg.)

Getuigen tekeningen uit 1790 en 1800 moet in de tussengelegen jaren verval hebben ingezet. Omstreeks 1830 was het laat-zestiende-eeuwse deel met relatief dunne muren grotendeels verdwenen. Op de noordoostelijke hoek verrees vlak na 1833 op het nog bestaande zestiende-eeuwse en deels middeleeuwse onderhuis een nieuw herenhuis in mergel met hardstenen venster- en deuromlijstingen. Tussen het nieuwe hoofdgebouw en de hoektoren is na 1880 tegen de muur een oranjerie gebouwd.

Nu nog te zien:



Context:

Gelegen op een uitloper van het plateau, westelijk aflopend in de Maasvallei.