Toren Schelmentoren - Heerlen

  • Informatie
  • Gegevens
  • Documentatie
  • Media
  • Domein

Naam:

Schelmentoren

Alternatieve benaming(en):

Het kasteel, Bickerstein

Adres:

Pancratiusplein 44, Heerlen

Bezoek mogelijkheden:

Als gast van de horecagelegenheid en lid van de carnavalsvereniging.

Omschrijving:

(RCE) Gelegen tussen de St. Pancratiuskerk en de Emmastraat. Opgetrokken uit breuksteen. Oorspronkelijk verdedigbare woontoren van de heren van Aare, XII; sinds 1244 deel van de stadsomwalling. Trapaanbouw grotendeels XVIII.

Bouwtype:

Toren

Typologie:

Woontoren

Huidig gebruik:

Horeca, vergadering

Adres:

Pancratiusplein 44

Plaats:

Heerlen

Gemeente:

Heerlen

Rijksmonument:

21216

Omvang monument:

Toren

Literatuur:

  • Crassier, Louis baron de, Dictionnaire historique du Limbourg néerlandais de la période féodale à nos jours, Maastricht, Van Aelst, opnieuw gepagineerde overdruk uit Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg 1930-1937, p. 154.
  • Dijk, M. van, 'De geheimzinnige blinde rondboog in de Heerlense Schelmentoren: eertijds drager van een gerechtigheidstafereel' in: Ontgonnen verleden (feestbundel Louis Augustus' 75ste verjaardag), p. 246-267.
  • Hupperetz, W., B. Olde Meierink en R. Rommes (red.), Kastelen in Limburg. Burchten en landhuizen (1000-1800), Utrecht, Matrijs, 2006, pp. 429-431.
  • H. H., 'Heerlen zo het was' in: 40 jaren spoor en mijnen in Zuid-Limburg, Heerlen, 1936, p. 45-51.
  • Hennen, H., 'Heerlen na de Romeinen' in: 40 jaren spoor en mijnen in Zuid-Limburg, Heerlen, 1936, p. 29-39.
  • Hommerich, L. van, 'De toren der St. Pancratiuserk, donjon der vesting Herle' in: De Maasgouw, 66(1947)4 / 5, p. 61-68.
  • Hommerich, L. van, 'Militaire bedrijvigheid rond het fort van Heerlen, laatste kwart 16e eeuw' in: Land van Herle, 25(1975), p. 84-92.
  • Jamar, J.T.J., 'Heerlen 750 (jaar) Landsfort' in: Land van Herle, 25(1975), p. 61-71.
  • Krüll, W.J., Bibliografie van de geschiedenis van de Zuid-Limburgse kastelen en landhuizen, Heerlen, 1982, nummer 23.
  • Lindelauf, W., 'De vestingpoorten van Heerlen' in: Land van Herle, 2(1952), p. 113-125.
  • Lindelauf, W., 'Nog eens De vestingpoorten van Heerlen' in: Land van Herle, 4(1954), p. 35-37.
  • Marres, W. en J.J.F.W. van Agt, Zuid-Limburg, uitgezonderd Maastricht, Den Haag, staatsdrukkerij, Deel V (provincie Limburg), derde stuk in De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst, 1962, p. 236.
  • Peters, P., 'Kastelen en leengoederen in Heerlen' in: Heerlen als mijn- en industriestad, (1933-1934), p. 35.
  • Peters, P., 'Heerlen voor 100 jaar' in: 40 jaren spoor en mijnen in Zuid-Limburg, Heerlen, 1936, p. 41-44.
  • Post, P.G.J., 'De Sint Pancratiuskerk te Heerlen' in: Land van Herle, 35(1985), p. 105-122.
  • Put, M.M.J. & M. van Dijk, 2000 jaar Heerlen: van Romeinse nederzetting tot moderne stad, Heerlen, 1998, uitgave van het stadsarchief, 340 p.
  • Ramakers, E., 'Heerlen in de late middeleeuwen' in: Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg, 122(1986), p. 7-29.
  • Tummers, N. en G., 'Het resultaat van speurderijen in en rond de gewelfgangen van de oude vesting 'Schelmentoren' in: Land van Herle, 4(1954), p. 32-35.
U kunt foto's van dit monument toevoegen op Wikimedia Commons o.v.v. rijksmonumentnr. 21216

De Schelmentoren en de toren van de Sint-Pancraskerk in Heerlen zijn de bewaard gebleven restanten van de middeleeuwse burcht Herle. Deze burcht, ook wel het Landsfort genoemd, was in de negentiende eeuw nog omgeven door een gracht waarvan het tracé herkenbaar is aan het verloop van het Pancratiusplein en de Pancratuisstraat. De burcht is waarschijnlijk in de twaalfde of in de eerste helft van de dertiende eeuw gesticht net ten noordoosten van het voormalige Romeinse Coriovallum, op het smalste deel van de rug tussen de oostelijke Caumerbeek en de westelijke Geleenbeek. In de achttiende eeuw was de burcht nog van militaire betekenis.

Hoewel de parochiekerk rond 1900 fors is uitgebreid, de grachten zijn gedempt en veranderd in pleinen, en de bebouwing een stedelijk karakter kreeg, is de vesting in het stadsbeeld en op de stadsplattegrond herkenbaar gebleven.

Nu nog te zien:



Context:

Gelegen op het smalste deel van de rug tussen de oostelijke Caumerbeek en de Westelijke Geleenbeek.