Kloostercomplex Overbunde - Bunde

  • Informatie
  • Gegevens
  • Documentatie
  • Media
  • Domein
  • Wikipdia

Naam:

Overbunde

Adres:

Kloosterweg 58, Bunde

Bezoek mogelijkheden:

Nee

Omschrijving:

(RCE) U-vormig hoofdgebouw, in de uiteindelijke in imitatie blokverband gepleisterde vorm in enkele fasen in de periode 1875-1886 tot stand gekomen. Hoofdvleugel voorzien van twee verdiepingen en zadeldak met dakkapellen met zinken nokversiering. De zijvleugels voorzien van een verdieping en zadeldak. Uitgebouwde, verdiepingsloze ingangspartij tegen hoofdvleugel met natuurstenen balustrade en daarboven door middel van lisenen geaccentueerde en door een trapgeveltje bekroonde middenrisaliet in neogotische stijl. In het spaarveld van de middenrisaliet een Mariabeeld van natuursteen, rustend op een colonnet en kapiteel. Tegen de rechterzijde van de hoofdvleugel - min of meer in het verlengde van de rechtervoorvleugel - een eenbeukige, bakstenen en vrij rijk uitgevoerde kloosterkapel in neo-gotische stijl. De kapel bevindt zich op de verdieping en is onderkelderd (troggewelfjes). Torenvormige nevenruimten en inspringend driezijdig gesloten koor. Fraai dakenplan met dakkapellen met nokversiering, kruisbloem, hogels, dakkruis en een slanke, rijk geornamenteerde dakruiter, waarvan de spits 56 meter boven het maaiveld uitsteekt. Kruisgewelven met ribben met peerkraalprofiel, gedragen door halfkapitelen op gebundelde colonnetten. Boven de ingang een tribune en in het schip decoratief glas-in-lood; in het koor fraai gebrandschilderd glas-in-lood vervaardigd in het atelier van Hertel & Lersch te Dusseldorf en gedateerd 1896, met in de sluiting afbeeldingen van Elisabeth van Hongarije geflankeerd door Clara en Margarita. Noordwestelijk tegen de hoofdvleugel een vleugel met twee verdiepingen en zadeldak en in de langsgevels reeksen, enigszins getoogde zesruitsvensters: begin 20ste eeuw. Daarop volgend een korte vleugel, gebouwd in 1932 naar ontwerp van architect A.J.N. Boosten, met aan de (open) binnenplaatszijde een uitgebouwd trappenhuis met gekleurd glas- in-lood in abstract-geometrische vormen. Tijdens een verbouwing in 1966 werden de gevels aan de dorpszijde, ter hoogte van de begane grondverdieping, in ernstige mate aangetast.

Van niet monumentaal belang zijn de uit 1949 daterende uitbouw in het verlengde van de linkervleugel aan de voorzijde (gebouwd als rector- en dokterswoning), evenals de uitbreidingen tegen het oorspronkelijke schoolgebouw, het oorspronkelijk vrijstaande, langgerekte gebouw rechts van de kapel alsmede de boerderij.

Het complex is van cultuurhistorisch belang vanwege de (bebouwings)geschiedenis van het landgoed Overbunde, waarvan de sporen van de hofstede nog achter het oudste, gepleisterde deel van het klooster aanwezig zijn, en vanwege de religieus, sociaal- historische geschiedenis. De kapel is van architectonisch belang als representant van een op een verdieping gebouwde neo-gotische kapel en vanwege de voor kloosterkapellen vrij rijke uitvoering. De naam van de architect is overigens (nog) niet bekend. De in het atelier van Hertel & Lersch te Dusseldorf vervaardigde, uit 1896 daterende gebrandschilderde vensters zijn van een bijzondere historische en esthetische kwaliteit. De kapel is architectonisch nog gaaf en verkeert in goede staat. Het klooster, de kloosterkapel en de school zijn tezamen van grote waarde als ensemble vanwege de fraaie ligging en de landschappelijke ontwikkeling.

Het voormalig klooster en pensionaat werd in 1875 gesticht op het landgoed 'Overbunde', twee jaar nadat de laatste eigenaar van het landgoed, mevrouw Nelissen-Lemmens, de deels door brand verwoeste herenhof in 1873 geschonken had aan de zusters Franciscanessen van Heijthuijsen. (De oudste bronnen waarin de adellijke herenhofstede - een leengoed van de heren van Valkenburg - wordt genoemd dateren uit het eind van de 14e eeuw.) Van meet af aan was de schenking bedoeld voor de Duitse tak van de zusters van Heijthuijsen, gevestigd in Freckenhorst (Westfalen), die aldaar door de Kulturkampf moesten uitwijken. De verhuizing naar Bunde van het hele convent, inclusief het meisjespensionaat voor de Duitse leerlingen, was op 1 april 1876 gerealiseerd, een datum die dan ook als de eigenlijke stichtingsdatum wordt aangehouden; de wijding van de kapel vond plaats op 7 april van dat jaar. Sinds 1920 fungeerde het klooster tevens als koloniehuis (erkend in 1932), sinds 1923 als herstellingsoord voor vrouwen en kinderen van mijnwerkers en tot 1968 als LOM-school.

Bouwtype:

Kloostercomplex

Typologie:

Onbekend

Huidig gebruik:

Voormalig klooster, nu leegstaand

Adres:

Kloosterweg 58

Plaats:

Bunde

Gemeente:

Meerssen

Rijksmonument:

506195;506468

Omvang monument:

Hoofdgebouw en kapel

Documentatie:

  • Stedenbouwkundige en landschappelijke ontwikkelingsvisie Overbunde / Dennenberg door Samenwerkende Adviseurs.

Literatuur:

  • Crassier, Louis baron de, Dictionnaire historique du Limbourg néerlandais de la période féodale à nos jours, Maastricht, Van Aelst, opnieuw gepagineerde overdruk uit Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg 1930-1937, p. 73.
  • Hupperetz, W., B. Olde Meierink en R. Rommes (red.), Kastelen in Limburg. Burchten en landhuizen (1000-1800), Utrecht, Matrijs, 2006, pp. 341-342.
  • Habets, J., 'De leenen van Valkenburg' in: Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Duché de Limbourg, 21(1884), p. 392.
  • Jaarverslag Huize Overbunde, Bunde, uitgave van Medisch Orthopedagogisch Kindertehuis Overbunde, 1966-1993, (Titel varieert, voortzettting van Jaarverslag R.K. Koloniehuis Overbunde).
  • Janssen de Limpens, K.J.Th., Leen- en laathoven in de Maaslandse territoria vóór 1795, (Werken uitgegeven door Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap, nr. 6) Maastricht, 1974 p. 68 (nr. 277).
  • Krüll, W.J., Bibliografie van de geschiedenis van de Zuid-Limburgse kastelen en landhuizen, Heerlen, 1982, nummer 63.
  • Marres, W. en J.J.F.W. van Agt, Zuid-Limburg, uitgezonderd Maastricht, Den Haag, staatsdrukkerij, Deel V (provincie Limburg), derde stuk in De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst, 1962, p. 90.
U kunt foto's van dit monument toevoegen op Wikimedia Commons o.v.v. rijksmonumentnr. 506195;506468

Huize Overbunde is een kloostercomplex in Bunde, in de Nederlands Zuid-Limburgse gemeente Meerssen. Het gebouw bevindt zich aan de Kloosterweg op de Kloosterberg aan de oostelijke rand van het dorp. Het complex is een rijksmonument bestaande uit een kloosterkapel, een carrévormig kloostergebouw en een schoolgebouw. Rond het klooster bevindt zich een park met daarin de Lourdesgrot en waardoor de Overbundebeek stroomt.

Geschiedenis

In 1381 werd er voor het eerst melding gemaakt van (leen)hof Overbunde. Tot 1871 wisselden de herenhoeve en het landgoed meerdere keren van eigenaar.

Op 3 juli 1871 kreeg een groot deel van de herenhoeve te maken met brand. Vervolgens werd het landgoed geschonken aan de kloosterorde van de zusters Franciscanessen van Heythuysen. De schenking was bedoeld voor de Duitse tak van de orde, die in deze periode te lijden had van de Kulturkampf. De complete vestiging in het Westfaalse Warendorf-Freckenhorst, inclusief het meisjespensionaat voor Duitse leerlingen, verhuisde in 1876 naar Bunde. De wijding van de kapel vond plaats op 7 april van dat jaar. Een jaar eerder waren de meisjesschool en het pensionaat al van start gegaan. In 1900 werd een Lourdesgrot gebouwd in het park (in 2009 gerenoveerd). In 1903 bouwde men naast het klooster een nieuw schoolgebouw.

In 1920 werd het meisjespensionaat gesloten vanwege een terugloop van het aantal leerlingen als gevolg van de Eerste Wereldoorlog. In 1932 werd er door de zusters een herstellings- en ontspanningsoord gestart voor zwakke kinderen met de naam Koloniehuis Overbunde. Vanaf de jaren 1960 werd het complex ook als opvangtehuis voor moeilijk lerende kinderen gebruikt. Vanaf 1970 was het een erkend medisch kindertehuis.

In 1977 vertrokken de zusters uit Overbunde en in de jaren 1980 vertrokken de school en het opvangtehuis naar de nieuwbouw Mariënwaard in Maastricht. In de jaren die volgden maakte de gemeente plannen voor de inrichting van het terrein als woongebied, waarbij het monument behouden diende te blijven. Op 3 juli 1997 liep het complex ernstige schade op door een felle brand, waarbij de markante dakruiter van de kapel werd vernield. In 2003 startte de uitvoer van de herontwikkelingsplannen. Op de weilanden rondom het klooster werden 34 vrijstaande woningen gebouwd. In de kloostervleugels werden 8 woningen gevormd, het schoolgebouw werd verbouwd tot woning en er vond een restauratie plaats van de kloosterkapel. Op 18 februari 2005 werd het torentje herplaatst op de kapel.

Ga naar Wikipedia.

Overbunde is op dit moment een vervallen kloostercomplex aan de noordoostrand van het dorp Bunde, aan de rand van het plateau. De naam Overbunde verwijst naar de hogere ligging ten opzichte van het dorp.

Over de verschijningsvorm van het huis of kasteel van ridder Arnold van Overbunde, dat in 1397 door Gelderse troepen zou zijn verwoest, is niets bekend. In 1737 is sprake van de hoeve Overbunde. Deze zal identiek zijn aan de boerderij die afgebeeld op de kaart van Tranchot uit het begin van de negentiende eeuw en op de kadastrale minuutkaart uit 1841. Volgens deze kaarten bestond de Overbunderhof uit vier vleugels rond een binnenplaats. Volgens de kaart uit 1841 was het complex aan de noordoostzijde geopend naar de weg. (…)

Voor een defensieve functie heeft het complex een ideale ligging. Een omgrachting zou gevoed kunnen zijn door een beek die in 1841 aan de noordzijde langs de gevel stroomde. Ten zuidoosten van het huis is een door een tweede beek gevoede, v-vormige vijver gelegen die het restant van een omgrachting kan zijn geweest.

In de jaren 1875-1886 verrees het nog bestaande forse u-vormige tweelaagse kloostergebouw, waarvan de hoofdvleugel een extra verdieping heeft.

Nu nog te zien:



Context:

Gelegen aan het rand van het plateau op een Maasterras.