Herenhuis Witham - Nieuwstadt

  • Informatie
  • Gegevens
  • Documentatie
  • Domein
  • Media

Naam:

Witham

Alternatieve benaming(en):

Wittem

Adres:

Elsenewal 1, 2, 3, en 4 of Huis Wittem 1, 2, 3 en 4 , Nieuwstadt

Bezoek mogelijkheden:

Nee

Omschrijving:

(RDMZ i.c.m. ROB) Huis Wittem. Groot bakstenen huis van omstreeks 1700 met schilddak, een halfrond gesloten uitbouw tegen het midden van de achtergevel en segmentboogvensters. Bakstenen schuur met wagenpoorten in een der langsgevels.

Bouwtype:

Herenhuis

Typologie:

Moated site

Huidig gebruik:

Wonen

Adres:

Elsenewal 1, 2, 3, en 4 of Huis Wittem 1, 2, 3 en 4

Plaats:

Nieuwstadt

Gemeente:

Echt-Susteren

Rijksmonument:

33894

Omvang monument:

Huis met bijgebouw (tiendschuur)

Documentatie:

  • Dijk, A.H. van, Inventaris van de archieven van de gemeente Nieuwstadt, 1922 1942-1981, Susteren, Gemeentebestuur, 1997, 159 p.
  • Mulken, W. van, Inventaris van de archieven der gemeente Nieuwstadt, 1800-1941, Maastricht, Dienst Inspectie der Archieven in Limburg, 1980, 177 p.

Literatuur:

  • Crassier, Louis baron de, Dictionnaire historique du Limbourg néerlandais de la période féodale à nos jours, Maastricht, Van Aelst, opnieuw gepagineerde overdruk uit Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg 1930-1937, p. 363.
  • Hupperetz, W., B. Olde Meierink en R. Rommes (red.), Kastelen in Limburg. Burchten en landhuizen (1000-1800), Utrecht, Matrijs, 2006, pp. 273-275.
  • Krekelberg, G., 'Huize Wittam en Het Witte Huis' in: De Maasgouw, 51(1931), p. 39-40.
  • Kreukels, J.M.A., 'Huize Wittem te Nieuwstadt' in: Historisch jaarboek voor het land van Zwentibold, 1(1980), p. 99-102.
  • Mosmans, C.R.H., 'Huis Wittem te Nieuwstadt' in: De Maasgouw, 51(1931), p. 26-27.
  • Oremus, J.M.S., Rijk en arm in Nieuwstadt rond 1600, Sittard, Stichting Monografieën uit het Land van Sittard (deel 11), 1997, 85 p.
  • De Provincie Limburg (2 delen), Deel VII in Voorlopige Lijst der Nederlandsche Monumenten van Geschiedenis en Kunst, Den Haag, 1926, p. 345.
  • Venner, G. (et al.), Nieuwstadt van stad tot dorp, Nieuwstadt, Heemkundevereniging Nieuwstadt, 1977.
  • Verstaen, R.F.M. en R.J.N. Schloessels, Nieuwstadt, van hof tot stad. Vragen bij het ontstaan van Nieuwstadt in relatie tot Elsene en huize Witham vanuit een Europees perspectief: de reconstructie van de vorming van een middeleeuws feodaal en stedelijk landschap in Limburg, Nieuwstadt, uitgave van Verstaen, 1995, 60 p.

Het huis Witham is gelegen binnen het in 1242 voor het eerst genoemde stadje Nieuwstadt, dat ontstond bij de agrarische nederzetting Helsene in het dal van de Geleenbeek. Nieuwstadt, dat een strategische functie had, kreeg aanvankelijk een ruime omwalling, maar is na een verwoesting in 1398 op kleinere schaal herbouwd. Het terrein van Witham kwam toen tussen de binnenste en de buitenste omwalling te liggen. Het omstreeks 1640 herbouwde complex ligt met de rug naar de wal van het verkleinde stadje.

Het huis is te zien op een achttiende-eeuwse plattegrond van Nieuwstadt. Omstreeks 1700 is het gebouwd of verbouwd tot stadsresidentie.

Dit herenhuis vormt het noordwestelijke deel van een complex dat om een rechthoekig binnenplein is gelegen. Het L-vormige bijgebouw aan de west- en de zuidzijde kan deels nog tot de vroeg-achttiende-eeuwse opzet behoren. Samen met een geometrische tuin aan de zijde van de stadswal werd het tot in de negentiende eeuw omsloten door een gracht, die aan de westzijde deel uitmaakte van de gracht van het stadje. Een vreemde gebogen vorm in de gracht kan een overblijfsel van een oudere (middeleeuwse?) situatie zijn. De toegang tot het complex is in ieder geval vanuit het stadje mogelijk via de Elsenewal, de oorspronkelijk dertiende-eeuwse stadswal, en via een voetpad. Een poort in het midden van de oostelijke vleugel geeft via een brug over de gracht toegang tot het voorplein. Dit werd aan weerszijden geflankeerd door bijgebouwen, waarvan de huidige tiendschuur met twee inrijpoorten in wezen nog aanwezig is. Het andere bouwhuis en de oostelijke muur waren in het begin van de negentiende eeuw al verdwenen. Het in slechte staat verkerende complex is vanaf 1995 ingrijpend gerestaureerd, waarbij het L-vormige bijgebouw tot appartementen is omgevormd. Ook de tiendschuur is ingericht voor bewoning.

Context:

Gelegen op hogere grond
U kunt foto's van dit monument toevoegen op Wikimedia Commons o.v.v. rijksmonumentnr. 33894