Witham - Nieuwstadt

Het huis Witham is gelegen binnen het in 1242 voor het eerst genoemde stadje Nieuwstadt, dat ontstond bij de agrarische nederzetting Helsene in het dal van de Geleenbeek. Nieuwstadt, dat een strategische functie had, kreeg aanvankelijk een ruime omwalling, maar is na een verwoesting in 1398 op kleinere schaal herbouwd. Het terrein van Witham kwam toen tussen de binnenste en de buitenste omwalling te liggen. Het omstreeks 1640 herbouwde complex ligt met de rug naar de wal van het verkleinde stadje.

Het huis is te zien op een achttiende-eeuwse plattegrond van Nieuwstadt. Omstreeks 1700 is het gebouwd of verbouwd tot stadsresidentie.

Dit herenhuis vormt het noordwestelijke deel van een complex dat om een rechthoekig binnenplein is gelegen. Het L-vormige bijgebouw aan de west- en de zuidzijde kan deels nog tot de vroeg-achttiende-eeuwse opzet behoren. Samen met een geometrische tuin aan de zijde van de stadswal werd het tot in de negentiende eeuw omsloten door een gracht, die aan de westzijde deel uitmaakte van de gracht van het stadje. Een vreemde gebogen vorm in de gracht kan een overblijfsel van een oudere (middeleeuwse?) situatie zijn. De toegang tot het complex is in ieder geval vanuit het stadje mogelijk via de Elsenewal, de oorspronkelijk dertiende-eeuwse stadswal, en via een voetpad. Een poort in het midden van de oostelijke vleugel geeft via een brug over de gracht toegang tot het voorplein. Dit werd aan weerszijden geflankeerd door bijgebouwen, waarvan de huidige tiendschuur met twee inrijpoorten in wezen nog aanwezig is. Het andere bouwhuis en de oostelijke muur waren in het begin van de negentiende eeuw al verdwenen. Het in slechte staat verkerende complex is vanaf 1995 ingrijpend gerestaureerd, waarbij het L-vormige bijgebouw tot appartementen is omgevormd. Ook de tiendschuur is ingericht voor bewoning.

Context:

Gelegen op hogere grond