Besloten hoeve Arenborg - Venlo

  • Informatie
  • Gegevens
  • Documentatie
  • Media
  • Domein
  • Wikipdia

Naam:

Arenborg

Adres:

Arenborgweg 77-85, Venlo

Bezoek mogelijkheden:

Nee

Omschrijving:

(RCE) Het pand betreft een oorspronkelijk omgrachte half-gesloten Limburgse hoeve, de ingang wordt gemarkeerd door een poort. De poort is direct onder de toren geplaatst. Behalve de toren en het witte karakter van de verscheidene gewitte cementlagen op de muren, heeft het pand geen specifieke stijlkenmerken. Van de drie afzonderlijke vleugels aan het binnenhof is het aan de zuidzijde gelegen herenhuis met de poort en toren het oudst, deze is in het begin van de 17de eeuw ontstaan. De toren heeft een neo-romaans fries en werd in 1904 nog met een verdieping verhoogd. De oost- en westvleugel, de vroegere schuren, dateren van rond 1835. De westvleugel is gedateerd met het ankerjaartal 1835. Een gedeelte van de oostvleugel werd in 1913 tot woning verbouwd, na WO II werden de rest en de zuidvleugel tot woningen omgebouwd.

De zuidvleugel is aan de voorzijde nagenoeg symmetrisch ingedeeld en wit gepleisterd in rechthoekig blokmotief. De achterzijde is onregelmatig door uitbouwen. Het metselwerk van de westelijke zijgevel is ongepleisterd. De toren telt drie geledingen en heeft een samengesteld dak met leien. Bovenop de toren een windvaan met een draak en haan.

De oost- en westvleugel zijn asymmetrisch gesitueerd ten opzichte van de as door de poort. De oostvleugel bestaat uit drie verspringende gedeelten. Het gedeelte bij de Arenborgweg is ongeveer vier meter hoger dan de rest en wit gesausd. De overige bakstenen gevels zijn ongepleisterd. De westvleugel is aan de lange zijden wit gesausd en één bouwlaag hoog. De gevels aan de hofzijden bevatten kleine ramen en deuren. De dakkapellen op de vleugels zijn eveneens bescheiden van formaat.

Bouwtype:

Besloten hoeve

Typologie:

Moated site

Huidig gebruik:

Wonen en kantoor

Adres:

Arenborgweg 77-85

Plaats:

Venlo

Gemeente:

Venlo

Rijksmonument:

37153

Omvang monument:

Gehele pand

Literatuur:

  • Crassier, Louis baron de, Dictionnaire historique du Limbourg néerlandais de la période féodale à nos jours, Maastricht, Van Aelst, opnieuw gepagineerde overdruk uit Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg 1930-1937, p. 544.
  • Hupperetz, W., B. Olde Meierink en R. Rommes (red.), Kastelen in Limburg. Burchten en landhuizen (1000-1800), Utrecht, Matrijs, 2006, p. 166.
  • Mialaret, J.H.A., Noord-Limburg, Deel V (provincie Limburg), tweede stuk in De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst, Den Haag, Staatsdrukkerij, 1937, p. 199.
  • De Provincie Limburg (2 delen), Deel VII in Voorlopige Lijst der Nederlandsche Monumenten van Geschiedenis en Kunst, Den Haag, 1926, p. 510.
  • Uyttenbroeck, H.H.H., Bijdragen tot de geschiedenis van Venlo, 5 delen, Venlo, Nieuwe Venlosche Courant, 1908-1931, deel V, p. 45.
  • Verzijl, J.J.M.H., 'De Arenborg bij Venlo en zijne eigenaars' in: De Maasgouw, 49(1929), p. 7.
U kunt foto's van dit monument toevoegen op Wikimedia Commons o.v.v. rijksmonumentnr. 37153

De Arenborg is een in aanleg 17e-eeuws (van oorsprong agrarisch) complex in de buurtschap 't Ven, in de noordoostelijke bantuin van de gemeente Venlo. Het complex is een beschermd rijksmonument, nummer 37153.

Historische achtergrond

De naam Arenborg wordt voor het eerst genoemd in de jaren zestig van de 16e eeuw. In 1567 verkocht Wilhelm ingen Aerenborch samen met zijn compagnon aan Anna ingen Rae drie morgen land gelegen nabij ‘den gut ingen Aerenborgh’. Dit is tot nu toe de oudst bekende vermelding van een agrarische stichting op deze plek.

De aanleg van de Arenborg dateert voornamelijk uit de 17e eeuw. In deze periode was het goed in bezit van Hendrik Arenborgh en Neesken Vennekens. Zij verkochten in 1664 ‘den Arenborch int Venne groot drie vierdeel plaks’ aan Johan Hinssen en Anna Pullen. Vervolgens werd Arnold Bloemarts, schepen en burgemeester van Venlo, eigenaar van de Arenborg. Hij gaf het huis volgens de literatuur in 1708 als huwelijksgeschenk aan zijn dochter Maria Agnes Bloemarts en haar echtgenoot Joannes Franciscus de Bruijne uit Vilvoorde (Vlaams-Brabant), landrentmeester-generaal in het Overkwartier van Gelre.

Na het overlijden van het echtpaar De Bruijne-Bloemarts werd de Arenborg bezit van dochter Isabella Maria De Bruijne en Peter Jacob Joseph Swerts. Langs de vrouwelijke lijn ging het goed in de tweede helft van de 18e eeuw vervolgens over naar de belangrijke Venlose regentenfamilie Van Wessem. Dit bleef zo tot 1865, toen de Arenborg in handen kwam van Jeannette Hubertine Richardt, die tevens het nabijgelegen landhuis Lovendaal bezat. Na het kinderloos overlijden van haar zoon Hypolite Collaes werd de Arenborg samen met alle andere bezittingen in 1911 publiekelijk verkocht. Het complex werd in dat jaar overgedragen aan de families Hegger en Van Rijn.

Opzet en beknopte bouwgeschiedenis

Van het gehele complex is de vleugel rechts van de toren (nummer 83) het oudst. Deze vleugel dateert in aanleg uit de 17e eeuw en bestond aanvankelijk uit een langgerekt bouwvolume met een steile kap en een aanbouw tegen de kopgevel aan oostzijde. In de 18e eeuw maakte de aanbouw plaats voor een toren met onderdoorgang. Links van de toren werd een nieuwe vleugel gebouwd (nummer 81), zodat een symmetrisch geheel ontstond. Grote delen van het 17e-eeuwse muurwerk werden in de nieuwe toren ingepast, zoals is te zien aan het Y-vormige muuranker onder de onderdoorgang. In de oudste vleugel bleven de 17e-eeuwse houten spantconstructie en grote delen van het oorspronkelijke muurwerk bewaard. In de achtergevel bevinden zich enkele 18e-eeuwse 'oeil de boeufs', zogenoemde ossenogen. Aan de binnenzijde bleef een gedeelte 17e-eeuws pleisterwerk, bestaande uit vlechtwerk, stro, leem en paardenhaar, bewaard.

Op het voorterrein, dat tot ver in de 20e eeuw was voorzien van een 'omgrachting', lagen in de 17e eeuw al diverse bijgebouwen in een nagenoeg symmetrische aanleg. De bouwvolumes aan de linkerzijde (nummer 79) dateren vermoedelijk voor een deel nog uit die tijd. In de 18e eeuw werd aan de rechterzijde een nieuw bijgebouw opgericht (nummer 85), dat blijkens het jaartalanker in 1835 werd uitgebreid en rond 1900 wederom werd verlengd. Het jongste bouwdeel (nummer 77) werd in het begin van de 20e eeuw gebouwd. De toren kreeg in 1904 een nieuwe kap met dakkapellen, met daarboven een oudere dakruiter als bekroning. Daarmee kreeg het complex zijn huidige vorm. Tegenwoordig is de Arenborg verdeeld in een aantal separate wooneenheden. Het voorterrein is ontsloten via een toegang over de oude gracht die wordt geflankeerd door twee gemetselde hekpijlers met een natuurstenen bolbekroning.

De 17e-eeuwse vleugel rechts van de toren, inclusief de toren zelf, werden in 2016-2017 geheel gerestaureerd. De oorspronkelijke indeling werd als uitgangspunt genomen voor de restauratie en voor een belangrijk deel hersteld. Tijdens de restauratie werd eveneens het historische luidklokje in de dakruiter van de toren (volgens de overlevering eertijds gebruikt om etenstijd voor de landarbeiders aan te kondigen) in ere hersteld. Het klokje laat tegenwoordig elk uur van zich horen in 't Ven.

Bewonersgeschiedenis

Deze lijst is verre van volledig, maar in de archieven zijn de volgende bewoners aangetroffen:

  • - <1567 Wilhelm ingen Aerenborch
  • - 1567 Anna ingen Rae
  • - 1650-1664 Hendrik Arenborgh (Hendrik van Arenberg) x Neesken Vennekens
  • - Johan Hinssen x Anna Pullen
  • - Johannes Baptista van Arenbergh x Mechtildis Ingenray
  • - 1680-1708 Arnold Bloemarts x Elisabeth Moeitz
  • - 1708 - 1717? Maria Agnes Bloemarts x Joannes Franciscus de Bruijne
  • - 1717 - Johannes Jozef van Wessem x Anna Sybilla de Paderborn
  • - Isabella Maria Francisca de Bruyne D'Abserbergh x Joannes Franciscus de Windt
  • - 1750 Isabella Maria Francisca de Bruyne D'Abserbergh x Peter Jacob Joseph Swerts de Beauregard
  • - 1759-1762 Petrus Keuller x Johanna Maria van Laeckerveldt
  • - 1762 Petrus Jacobus Joseph Swerts
  • - late 18e eeuw Hendrica Barbara Isabella Swerts x Hermannus Gerardus van Wessem
  • - 1853 Petrus Franciscus van Wessem
  • - 1859 Ferdinand Clemens August van Wessem
  • - 1863 Wed. Valentijn
  • - 1865 Jeannette Hubertine Richardt x Jean Baptiste Aimé Collaes (tevens landgoed Lovendael)
  • - 1891 E. Collaes
  • - 1911 Hyppolite Collaes
  • - 1911 opgedeeld: J. van Rijn / G. Theelen / W. van Rijn / H. Hekker (Hegger)

'Arenborghoeve'?

Aan de Genrayweg (ongeveer 500 meter zuidwaarts) ligt eveneens een monumentale hoeve, de Hof Genraaij uit 1725, die tegenwoordig wordt gebruikt door een private kliniek die gespecialiseerd is in plastische chirurgie. De praktijk voert de naam 'Arenborghoeve', wat zeer verwarrend is en onjuist begrip van de historische situatie in de hand werkt.

Spoorlijn

In de nabijheid van het landgoed liep vanaf circa 1874 de Spoorlijn Büderich - Venlo.

Zie ook

  • Hoeve Genraai
  • Lijst van rijksmonumenten in Venlo (plaats)

Ga naar Wikipedia.

De Arenborg is gelegen ten noorden van de stadskern van Venlo in het Arenbergerveld, aan de rand van de laagte waar in 1626-1632 de Fossa Eugenia doorheen is gegraven. Het huis is wellicht genoemd naar de bouwheer: Johannes Baptista van Arenbergh.

In het begin van de negentiende eeuw was de Arenborg omgeven door een langwerpige omgrachting. Het oudste gedeelte van de Arenborg is de zuidvleugel met centrale poorttoren die zich tussen de oost- en de westgracht uitstrekte. Door de poort zette de oprijlaan zich voort in de centrale as van de tuinaanleg achter de zuidvleugel. Deze was in het begin van de negentiende eeuw voorzien van een geometrisch padenpatroon.

Op de kaart van Tranchot uit het begin van de negentiende eeuw was nog sprake van een deels gesloten noordwand. De huidige westvleugel is gedateerd met jaartalankers en gebouwd in 1835. De oostvleugel is waarschijnlijk in hoofdvorm uit dezelfde tijd deels zeventiende-eeuws.

Mogelijk had de westvleugel voor zij in 1835 vervangen werd eenzelfde opzet als de oostvleugel en stond de toren toen op de middenas. De toegang tot het voorplein wordt nog gemarkeerd door twee stenen hekpijlers bekroond met bollen. Deze pijlers zijn vermoedelijk achttiende-eeuws.

Nu nog te zien:

-gebouw

-kavelgrenzen

Context:

Gelegen op de lagere zandgronden, tussen twee laagtes.