Kloostercomplex Overbunde - Bunde

(RCE) U-vormig hoofdgebouw, in de uiteindelijke in imitatie blokverband gepleisterde vorm in enkele fasen in de periode 1875-1886 tot stand gekomen. Hoofdvleugel voorzien van twee verdiepingen en zadeldak met dakkapellen met zinken nokversiering. De zijvleugels voorzien van een verdieping en zadeldak. Uitgebouwde, verdiepingsloze ingangspartij tegen hoofdvleugel met natuurstenen balustrade en daarboven door middel van lisenen geaccentueerde en door een trapgeveltje bekroonde middenrisaliet in neogotische stijl. In het spaarveld van de middenrisaliet een Mariabeeld van natuursteen, rustend op een colonnet en kapiteel. Tegen de rechterzijde van de hoofdvleugel - min of meer in het verlengde van de rechtervoorvleugel - een eenbeukige, bakstenen en vrij rijk uitgevoerde kloosterkapel in neo-gotische stijl. De kapel bevindt zich op de verdieping en is onderkelderd (troggewelfjes). Torenvormige nevenruimten en inspringend driezijdig gesloten koor. Fraai dakenplan met dakkapellen met nokversiering, kruisbloem, hogels, dakkruis en een slanke, rijk geornamenteerde dakruiter, waarvan de spits 56 meter boven het maaiveld uitsteekt. Kruisgewelven met ribben met peerkraalprofiel, gedragen door halfkapitelen op gebundelde colonnetten. Boven de ingang een tribune en in het schip decoratief glas-in-lood; in het koor fraai gebrandschilderd glas-in-lood vervaardigd in het atelier van Hertel & Lersch te Dusseldorf en gedateerd 1896, met in de sluiting afbeeldingen van Elisabeth van Hongarije geflankeerd door Clara en Margarita. Noordwestelijk tegen de hoofdvleugel een vleugel met twee verdiepingen en zadeldak en in de langsgevels reeksen, enigszins getoogde zesruitsvensters: begin 20ste eeuw. Daarop volgend een korte vleugel, gebouwd in 1932 naar ontwerp van architect A.J.N. Boosten, met aan de (open) binnenplaatszijde een uitgebouwd trappenhuis met gekleurd glas- in-lood in abstract-geometrische vormen. Tijdens een verbouwing in 1966 werden de gevels aan de dorpszijde, ter hoogte van de begane grondverdieping, in ernstige mate aangetast.

Van niet monumentaal belang zijn de uit 1949 daterende uitbouw in het verlengde van de linkervleugel aan de voorzijde (gebouwd als rector- en dokterswoning), evenals de uitbreidingen tegen het oorspronkelijke schoolgebouw, het oorspronkelijk vrijstaande, langgerekte gebouw rechts van de kapel alsmede de boerderij.

Het complex is van cultuurhistorisch belang vanwege de (bebouwings)geschiedenis van het landgoed Overbunde, waarvan de sporen van de hofstede nog achter het oudste, gepleisterde deel van het klooster aanwezig zijn, en vanwege de religieus, sociaal- historische geschiedenis. De kapel is van architectonisch belang als representant van een op een verdieping gebouwde neo-gotische kapel en vanwege de voor kloosterkapellen vrij rijke uitvoering. De naam van de architect is overigens (nog) niet bekend. De in het atelier van Hertel & Lersch te Dusseldorf vervaardigde, uit 1896 daterende gebrandschilderde vensters zijn van een bijzondere historische en esthetische kwaliteit. De kapel is architectonisch nog gaaf en verkeert in goede staat. Het klooster, de kloosterkapel en de school zijn tezamen van grote waarde als ensemble vanwege de fraaie ligging en de landschappelijke ontwikkeling.

Het voormalig klooster en pensionaat werd in 1875 gesticht op het landgoed 'Overbunde', twee jaar nadat de laatste eigenaar van het landgoed, mevrouw Nelissen-Lemmens, de deels door brand verwoeste herenhof in 1873 geschonken had aan de zusters Franciscanessen van Heijthuijsen. (De oudste bronnen waarin de adellijke herenhofstede - een leengoed van de heren van Valkenburg - wordt genoemd dateren uit het eind van de 14e eeuw.) Van meet af aan was de schenking bedoeld voor de Duitse tak van de zusters van Heijthuijsen, gevestigd in Freckenhorst (Westfalen), die aldaar door de Kulturkampf moesten uitwijken. De verhuizing naar Bunde van het hele convent, inclusief het meisjespensionaat voor de Duitse leerlingen, was op 1 april 1876 gerealiseerd, een datum die dan ook als de eigenlijke stichtingsdatum wordt aangehouden; de wijding van de kapel vond plaats op 7 april van dat jaar. Sinds 1920 fungeerde het klooster tevens als koloniehuis (erkend in 1932), sinds 1923 als herstellingsoord voor vrouwen en kinderen van mijnwerkers en tot 1968 als LOM-school.